Style w malarstwie

Malarstwo prehistoryczne
W czasach prehistorycznych sztuka malarska była jednym z podstawowych środków wyrazu. Trudno określić w jakim stopniu sceny uwiecznione w jaskiniach El Castillo, Altamira, Nerja, Lascaux, czy Pech Merle pełniły funkcję dekoracyjną, ale faktem jest, że pozwalają lepiej poznać życie naszych przodków. Malarstwo prehistoryczne charakteryzuje się prostotą, a głównym tematem są sceny polowań. Co ciekawe, w malowidłach ściennych zwierzęta były odwzorowane bardzo dokładnie, natomiast postacie ludzi stanowiły jedynie tło poszczególnych scen.

Starożytność
Malarstwo starożytne nie tylko odzwierciedlało techniczne umiejętności artystów, ale także pełniło funkcje kulturowe, społeczne, religijne i narracyjne, przekazując wizje świata, wartości i mitologii danego społeczeństwa. Warto jednak podkreślić, że tematem antycznego malarstwa poza postaciami mitologicznymi były także sceny z życia codziennego i pejzaże. Charakterystyczny jest fakt, że dzieła Greków, Egipcjan i Rzymian można znaleźć przede wszystkim na ścianach pałaców, świątyniach, sarkofagach i wazach ceramicznych. Podobnie rzecz się ma z malarstwem antycznej Mezopotamii i Chin.

Średniowiecze
(XII-XVI wiek) Malarstwo średniowieczne skupione jest praktycznie wyłącznie na tematyce religijnej, dlatego większość dzieł tego okresu można odnaleźć w kościołach. Średniowieczne obrazy były bogato zdobione, co miało na celu podkreślenie boskości przedstawianych postaci. Charakteryzowało się także bogactwem detali, jaskrawymi kolorami, co wpływało na mistycyzm obrazów i fresków. Oddawanie czci Bogu przejawia się również poprzez przedstawienie postaci ludzkich jako tło, często znacznie mniejszych w porównaniu do postaci Jezusa czy Maryji. O malarzach średniowiecza wiemy niewiele, ponieważ ze względu na pokorę wobec Boga pozostawali anonimowi. Istniało przekonanie, że podpisywanie swoich dzieł jest przejawem pychy wobec Stwórcy, dlatego poza takimi artystami jak: Hieronim Bosch, Robert Campin, Hans Memling, Jan z Fiesole nie znamy tożsamości większości średniowiecznych malarzy.

Renesans
(XIV-XVI wiek) Okres renesansu to powrót do antycznych wzorców i kultury grecko-rzymskiej i odrzucenie kultu boskości, co wpływało na tematykę dzieł tego okresu. Średniowieczne malarstwo religijne zostało zastąpione portretami. Co ciekawe, najbardziej znane dzieła renesansu nawiązują do wydarzeń opisanych w Biblii jak chociażby Ostatnia wieczerza Leonarda da Vinci, czy Chrzest Chrystusa Piero della Francesca, jednak wyraźnie można dostrzec zmianę postrzegania ludzkiego ciała. Artyści byli wręcz zafascynowani jego pięknem i proporcjami. Renesans to także odejście od anonimowości malarzy, co więcej bardzo popularne były autoportrety, które całkowicie zaprzeczały średniowiecznej pokorze. Obrazy renesansowe do dziś zachwycają harmonią, idealnymi proporcjami, co potwierdza, chociażby nierozwiązana zagadka tajemniczego uśmiechu Mona Lisy.

Barok
(XVII-XVIII wiek) Nazwa stylu pochodzi od włoskiego słowa barocco, oznaczającego perłę o nieregularnym kształcie. Malarstwo barokowe charakteryzowało się dramatyzmem, ekspresją i bogatą formą. Pełne przepychu dzieła wyróżniały się niezwykłą dynamiką oraz intensywnością barw. W obrazach mistrzów baroku takich jak: Caravaggio, Diego Velazquez, Rembrandt van Rijn, Peter Paul Rubens, Jan Vermeer van Delft można dostrzec grę światła i cienia, co dodatkowo wpływało na emocje odbiorców. Tematem barokowych obrazów są sceny rodzajowe i bitewne, a także erotyka i martwa natura. Do najbardziej znanych dzieł tego okresu należą: Lekcja anatomii doktora Tulpa, Dziewczyna z perłą, Wskrzeszenie Łazarza.

Rokoko
(XVIII wiek) Rokoko charakteryzował się lekkością, delikatnością i ozdobnymi detalami. Malarstwo rokokowe często przedstawiało sceny z życia dworskiego, a także kobiece portrety i akty. W obrazach pojawiały się również postacie z mitologii greckiej takie jak: Afrodyta, Eros i Dionizos, czyli bóstwa miłości, płodności, namiętności, co wskazywało na zainteresowanie przyjemną stroną ludzkiego życia. Ze względu na tematykę Rokoko uważane jest za pozbawione głębszych wartości, co może wydawać się słuszne, jednak należy pamiętać o artystach podkreślających i piętnujących ludzkie słabości. Do najbardziej znanych malarzy Rokoko należą: Joshua Reynolds, William Hogarth, Francois Boucher.

Romantyzm
(lata 1800-1850) W okresie romantyzmu malarze zwracali się ku emocjom, naturze i indywidualnemu doświadczeniu. Malarstwo renesansowe charakteryzuje się dramatyzmem, intensywnością kolorów i wyjątkową ekspresją. Malarze tego okresu byli zafascynowani naturą, co można dostrzec w wielu niezwykłych pejzażach charakteryzujących się wyrazistymi, pełnymi kontrastu barwami. Artyści sięgali również po sceny rodzajowe, wydarzenia historyczne, którym nadawali głębszy sens poprzez intensywność emocji i subiektywną interpretację twórców. Najbardziej cenionymi malarzami romantyzmu byli: William Turner, Aleksander Orłowski, Caspar David Friedrich, Piotr Michałowski.

Realizm
(druga połowa XIX wieku) Realizm jak sama nazwa wskazuje, miał jak najdokładniej przedstawiać rzeczywistość. Twórcy tego okresu zrezygnowali z indywidualizmu, bogatej formy i intensywnych kolorów. Realizm przedstawiał sceny z życia zwykłych ludzi bez ozdób i przesadnego oświetlenia. W dziełach malarzy można dostrzec sceny przedstawiające troski dnia codziennego, pejzaże, a także portrety. Do najbardziej znanych dzieł należą Babie lato Józefa Chełmońskiego, Orlęta lwowskie Wojciecha Kossaka, Stańczyk Jana Matejko, Anioł Pański Jean-Francois Millet – Angelusa.

Impresjonizm
(lata 70. XIX wieku) Impresjonizm wyróżniał się niezwykłą techniką malarską oraz wyjątkowym odwzorowaniem rzeczywistości. Impresjoniści starali się przenieść na płótno ulotność chwil. Słynne Nenufary francuskiego prekursora impresjonizmu Claude’a Moneta do dziś zachwycają odbiorców i są inspiracją dla wielu artystów. Dzieła impresjonistów wyróżniały się szybkimi pociągnięciami pędzla, co pozwala uzyskać efekt rozmycia obiektu. Impresjonizm to ruch, który zrewolucjonizował sztukę w XIX wieku. Do najbardziej cenionych twórców tego kierunku należą Claude Monet, Edouard Manet, Edgar Degas, Auguste Renoir i Olga Boznańska.

Ekspresjonizm
(początek XX wieku) Ekspresjonizm skupiał się na emocjach. Miał je nie tylko przedstawiać, ale także wpływać na uczucia odbiorcy. Trudno przejść obojętnie obok takich dzieł jak Krzyk Edvarda Muncha czy Gwiaździsta noc Vincenta van Gogha. Ekspresjoniści starali się przedstawić rzeczywistość według własnych subiektywnych odczuć, co często wpływało na nierealistyczne kształty i kolory przedstawianych obiektów. Do twórców tego okresu zaliczany jest również Paul Gauguin i James Ensor.

Kubizm
(początek XX wieku) Kubizm to styl, który rozbijał formę na abstrakcyjne geometrie i kształty. Pablo Picasso i Georges Braque byli pionierami tego ruchu, a ich dzieła zachwycają formą. Kubizm miał na celu przedstawienie rzeczywistości za pomocą figur geometrycznych, dlatego głównym tematem obrazów była martwa natura. Artyści tego okresu próbowali również przedstawić ludzi za pomocą prostych form, co wpływało na zaskakujące i niepozbawione emocji efekty.

Surrealizm
(lata 20.-30. XX wieku) Nierealne sceny, pełne fantazji tak w skrócie można określić surrealizm. Można zaryzykować twierdzenie, że artyści próbowali przenieść własne sny, marzenia, a nawet lęki na płótno. Salvador Dalí, René Magritte, Max Ernst tworzyli dzieła, które pobudzały wyobraźnię i pozwalały na swobodną interpretację i do dziś wzbudzają skrajne emocje. Duży wpływ na dzieła surrealistów miała psychoanaliza Zygmunta Freuda.

Abstrakcjonizm
(lata 30.-50. XX wieku) Abstrakcjonizm odrzucał przedstawianie konkretnych obiektów, detali skupiając się na ich interpretacji. Twórcy abstrakcji, tacy jak Wassily Kandinsky czy Jackson Pollock, zrywali z przedstawieniem rzeczywistości na rzecz wyrażenia emocji i idei poprzez formy, linie i kolory. Abstrakcjonizm pozwala swobodnie przedstawić obiekt, takim jak widzi go artysta poprzez formy geometryczne. Styl, który narodził się w Rosji i jest bardzo popularny wśród współczesnych twórców, a kompozycje prekursorów wciąż wzbudzają emocje.